UNHA ENTREVISTA INTERESANTE SOBRE A GRECIA DE HOMERO

Entrevista realizada ao catedrático de Oxford Robin Lane Fox, un experto na Grecia Arcaica e apaixoado lector de Homero

Tengo 62 años. Nací en Londres y vivo junto a Oxford. Imparto historia clásica en Oxford. Tengo dos hijos treintañeros. Querría un gobierno democrático de verdad: a base de referéndums. Soy pasionalmente ateo. Publico el estudio Héroes viajeros (Crítica)

¿Cómo nace su pasión por el mundo clásico?

Mis padres me procuraron una sólida educación clásica. A los seis años ya leía en latín. A los diez años leía en griego. Me gustaba. Y cuando a los trece años leí a Homero... ¡me enamoré!

¿Leía a Homero en griego?La Ilíada y la Odisea.Desde aquel momento han sido mi vida.

¿Qué aprendió de los viejos griegos?
A pensar, escribir, dibujar... Estilo, belleza, libertad, democracia... ¡Todo!

¿Qué pasaje de la antigüedad clásica le cautiva más?El primer canto de la Ilíada es la suprema expresión del pensamiento humano. Y si lees el VI, IX, XVIII, XXII y XXIV, ¡no necesitas saber nada más!

¿Cuándo se escribió tan magna obra?En el siglo VIII a. C., ¡el siglo de Homero! Homero fue el último de una estirpe de poetas que versificaban cantos inspirados por el espíritu, recitándolos ante la gente.

¿Por qué dice que fue el último?
Porque en ese siglo los griegos estrenaron la escritura alfabética, con la que un admirador anotó esos sublimes versos homéricos: gracias al alfabeto llegarán hasta nosotros..., y a la vez esa estirpe de memoriosos poetas orales comenzará a declinar.

¿Qué acaecía en el Egeo en el VIII a. C.?
Tras varios siglos oscuros después del esplendor micénico (Mecenas, Troya...), zarpan en el siglo VIII a. C. los griegos en naves planas con vela y 20 remeros...

¿Y a dónde van? 

He estudiado a los eubeos, nativos de Eubea (isla al nordeste de Grecia, pegada al continente): dejan sus campos y zarpan primero hacia oriente, a las actuales costas turcas, sirias, israelíes y chipriotas. Y luego virarán sus naves para internarse en el Mediterráneo, hacia el brumoso occidente...

O sea, hacia aquí. 

Sí, ¡hacia un nuevo mundo! Y aquellos intrépidos viajeros eubeos pasarán por Ítaca, fundarán colonias en Macedonia, Sicilia, sur de la península itálica, norte de África...Y así viajaron por todo el Mediterráneo con sus mitos a cuestas.

¿Qué mitos? 

La palabra griega muthoi (mitos) significa "relatos": viajaban y veían el mundo a través del relato aprendido alrededor del fuego de la niñez y de los cantos de sus poetas, como nosotros a través de nuestro relato.

Un ejemplo, profesor. 

Si los eubeos hallaban en algún sitio huesos gigantes deducían que eran vestigios de luchas entre los dioses y gigantes de sus mitos, y allí fundaban un asentamiento.

¿Huesos gigantes? 

Fósiles de animales prehistóricos: colosales colmillos de mamut (Milia, Macedonia), huesos de dinosaurios (Cumas, Nápoles), tierras calcinadas o rojas, que entendían empapadas de la sangre de gigantes, titanes, dioses y semidioses, o la hoz con la que Cronos segó los genitales de su padre Urano.

¿Encontraron la hoz? 

Sí, en un promontorio en forma de hoz en la costa norte de Sicilia. Los sículos (indígenas de Sicilia) a la hoz la llamaban zancle:así se llamó aquella colonia eubea, hoy Messina.

¿Sus mitos les impelían a viajar? 

Los eubeos conocíamos las aventuras de Odiseo por nuestros aedos (poetas cantores) del Egeo, y algunos las habíamos oído de labios del mismísimo Homero...

Cuénteme... 

Vivíamos en Eubea en chozas de adobe con una abertura en la cubierta vegetal, para encender fuego dentro, con algunos animales descansando en un rincón, con los hijos y la mujer durmiendo calentitos entre pieles... Así los encontraba yo al regresar al hogar tras compartir historias y vino con otros hombres en torno a una fogata en la playa...

Siga, siga... 

Visité a una de mis abuelas en la isla de Chíos, donde Homero tenía su hogar natal. Y allí, una noche, le escuché cantar la Odisea... Se hizo el silencio, ¡y oí el genuino final de la Odisea,hoy perdido..!

¿Cómo terminaba la Odisea?

Tras reunirse con su hijo, su esposa y su padre, y tras pacificar Ítaca, Odiseo zarpa...

¿Hacia dónde? 

Ulises navega hacia las columnas de Hércules, al reino de Tartessos... La boca del infierno era el actual Río Tinto y sus gases...

¿Temía o no a los dioses? 

Los dioses podían golpearte, pero como pugnaban entre ellos y con los hombres, ¡la partida estaba abierta! Era de final incierto.

¿Qué dios olímpico es su favorito? 

A mí me dan todos miedo... Por su sensualidad, elegiría a Afrodita (de aphro,espuma: ella nació de la espuma tras caer al mar los genitales de Urano segados por Cronos).

¿Cómo era ella? 

No ganaría hoy ninguno de esos concursos de belleza efébica para homosexuales: llamarían gorda a Afrodita, de rotundas caderas. ¡Ella sabía cómo seducirte moviendo su ondulada cabellera rubia con sensualidad!

Si pudiese conversar con algún personaje de la antigüedad, ¿a quién elegiría?A Alejandro Magno al final de su vida. Le diría: "Alejandro, ¿verdad que has conquistado tantas tierras lejanas porque leíste a Homero y odiaste la mediocridad, y seguirías conquistando más allá si no murieses?"

Usted así lo cree... 

Alejandro dormía con Homero bajo la almohada, seguro. ¡Una vez más, los mitos..!


FUENTE DE LA ENTREVISTA: DIARIO "EL PAÍS" (16.02.2008)

A GUERRA DE TROIA EN VERSIÓN TECHNO-POP DOS ANOS 80

Xa aprendiches na clase que ao rapsoda dos gregos, HOMERO, se lle atribúen dúas obras que nos permiten coñecer algo máis sobre a Grecia Arcaica: A ILIADA e A ODISEA. A primeira delas narra a guerra entablada entre gregos e a cidade de Troia, situada á entrada do Bósforo, en Asia Menor, debido ao "rapto" da princesa HELENA por parte do troiano PARIS. 

LISÍSTRATA OU A FOLGA DE SEXO

Como vimos en clase, os gregos foron en boa medida os inventores do TEATRO. Un dos seus representantes é Aristófanes, cuxas obras son interesantes para aprendermos algo sobre a vida cotiá dos atenienses. Nesta ocasión a súa obra Lisístrata fálanos dunha folga de sexo que promoveron as mulleres en certa ocasión fartas das guerras:

Lisístrata: Lampito, todas las mujeres toquen esta copa, y repitan después de mí: no tendré ninguna relación con mi esposo o mi amante.
Cleónica: No tendré ninguna relación con mi esposo o mi amante. Lisístrata: Aunque venga a mí en condiciones lamentables.
Cleónica: Aunque venga a mí en condiciones lamentables. (¡Oh Lisístrata, esto me está matando!)
Lisístrata: Permaneceré intocable en mi casa.
Cleónica: Permaneceré intocable en mi casa.
Lisístrata: Con mi más sutil seda azafranada.
Cleónica: Con mi más sutil seda azafranada.
Lisístrata: Y haré que me desee.
Cleónica: Y haré que me desee.
Lisístrata: No me entregaré.
Cleónica: No me entregaré.
Lisístrata: Y si él me obliga.
Cleónica: Y si él me obliga.
Lisístrata: Seré tan fría como el hielo y no le moveré.
Cleónica: Seré tan fría como el hielo y no le moveré. (...)
Lisístrata: ¿Todas han jurado?
Mirrina: Todas.

Extracto do artigo da wikipedia sobre Lisístrata, a comedia de Aristófanes:

Lisístrata (cuyo nombre significa “la que disuelve los ejércitos”), es la mujer de un soldado ateniense, que cansada de las continuas guerras entre Atenas, Esparta y otras polis griegas, reúne a las mujeres de ambos bandos y les propone iniciar una huelga de tipo sexual. La idea no gusta en principio, pero ella logra convencer a todas las mujeres de Grecia de que no tengan relación sexual con sus esposos hasta que estos firmen la paz. Al final de la obra, los hombres, faltos de sexo, deciden dejar de luchar, firman la paz y ponen fin a la huelga de piernas cruzadas de sus mujeres.

QUE DEMO BUSCABAN OS PERSAS EN GRECIA?

Primeiras horas tras a batalla de PLATEA, unha das máis coñecidas, xunto con Maratón, As Termópilas ou Salamina nas GUERRAS MÉDICAS. Os gregos tómanse un respiro, e contemplan vitoriosos o campo de batalla. A derrota do xeneral persa Mardonio, lugartenente do rei Xerxes, e das súas tropas foi total.

Pausanias, o xeneral espartano ao mando do exército grego, visita o campamento persa, onde se divirte contemplando as súas moitas riquezas. Entre elas destaca o enxoval de Xerxes, a súa vaixela, pratos e luxosas copas, que este deixara a Mardonio, suponse que para celebrar dunha forma axeitada unha hipotética vitoria en Grecia.

A reacción de Pausanias ante tanta riqueza é moi característica da forma de pensar dos espartanos e o seu sentido da AUSTERIDADE:

LXXXII. Entón corre a fama de que pasou un caso notable: dícese que ao fuxir Xerxes da Grecia, deixara a súa propia recámara para o servizo de Mardonio. Vendo Pausanias aquel magnífico aparello, aquela tan rica repostería de vaixela de ouro e prata, aquel pavillón adornado con tantos tapices e colgaduras de diferentes cores, deu orde aos panadeiros, reposteiros e cociñeiros persas de prepararlle unha cea ao modo que adoitaban preparala para Mardonio. Tendo eles feito o que se lles mandaba, din que pasmado entón Pausanias de ver alí aqueles leitos de ouro e prata de tal sorte cubertos, aquelas mesas de ouro e prata así mesmo, aquela vaixela e aparello da cea tan espléndido e brillante, mandou aos seus criados que lle dispuxesen unha cea á espartana, para facer mofa e escarnio da prodigalidade persa. E como a diferenza de cea a cea fose infinita, Pausanias coa risa nos beizos ía mostrando aos xenerais gregos chamados ao espectáculo unha e outra mesa, falándolles así ao mesmo tempo: «Chamarvos quixen, ilustres gregos, para que vísedes polos vosos ollos a tolemia dese xeneral dos medos, que feito a vivir con esa profusión e luxo, quixo vir desposuír aos Espartanos, que tan parca e miserablemente tratámonos.» Así se di que falou Pausanias aos xefes gregos.
Heródoto. Historia. Libro IX. 

... noutras palabras, vendo o luxo dos manxares persas, e a austeridade das viandas espartanas, Pausanias non podía máis que preguntarse: ¡Pero que demo andaban estes persas buscando en Grecia!!!

LENDAS SOBRE A ORIXE DE ROMA

Roma, a cidade dos sete outeiros (aínda que non é a única), ten varias lendas sobre a súa fundación que se mesturan. 

A primeira refírese a Eneas. Valente soldado de Troia, no momento en que os gregos estaban a piques de destruír a cidade, foi advertido pola deusa Venus de que debía abandonar Troia con todos os seus. Recibiu distintos presaxios que o convenceron da verdade desta premonición, e ata o seu ancián pai, Anquises, aceptou fuxir, a pesar de que o debeu facer levado aos ombreiros polo seu fillo Eneas. Aquí empezou unha longa e azarosa viaxe, no que a Eneas e aos seus ocorreulles de todo. Logo de pasar por Sicilia e Cartago, entre outros lugares, chegou á zona de Italia coñecida como Lazio, onde se aliou cos estruscos para loitar contra o rei Quenda. Ao final, Eneas conseguiu derrotar a Quenda, fundou a cidade de Lavinio, e o seu fillo Ascanio fundou a cidade de Alba Longa. Desta forma explicaron Virxilio e Tito Livio as orixes míticas dos romanos. 

Logo de moitos anos, o goberno de Alba Longa chegou a mans de Procas Silvio, quen tiña dous fillos, Numitor e Amulio. Cando Procas morreu, desatouse a guerra entre os irmáns. Amulio expulsou a Numitor, e mandou que localizasen e matasen aos seus fillos, e que trouxesen a palacio á filla de Numitor, Rea Silvia. O deus Marte púxose de parte de Rea e contra Amulio, facendo que a muller quedase embarazada de xemelgos. Enfurecido, Amulio mandou que arroxasen a Rea Silvia ao río Tíber. Pero o río namorouse de Rea, e o deus Tiberino rescatouna para facela a súa esposa. Con todo, desfíxose dos xemelgos, póndoos nun canasto. Marte protexeunos, facéndoos chegar ata unha loba que os aleitou: a loba capitolina. 

Creceron os irmáns, descubriron a súa orixe, e asasinaron ao seu tío-avó, Amulio. Despois, decidiron fundar unha nova cidade, pero... onde? Remo estableceuse no monte Aventino; Rómulo no Palatino. Estalou a rivalidade entre eles e os seus partidarios, ata o punto de que Rómulo asasinou ao seu irmán e proclamouse rei único. Máis tarde, arrepentíndose do asasinato do seu irmán, decidiu honrar a memoria deste dando o seu nome á cidade: Roma.

A última das lendas fala do que sucedeu unha vez fundada a cidade e estando gobernada por Rómulo. ¡Faltaban mulleres! E por máis que se esforzaban os romanos, ningún dos pobos do redor querían que as súas fillas desposasen cuns brutos chegados de non se sabe onde. Ao final recorreron a unha trampa: co pretexto de celebrar unha gran festa relixiosa, invitaron a todos os pobos da contorna, e aproveitaron para secuestrar ás mulleres do pobo dos sabinos. Estivo a piques de estalar unha guerra terrible, pero as mulleres puxeron as cousas no seu sitio: mellor casar cos romanos, que, por mor da guerra, converterse en orfas e viúvas. Así que se chegou a un pacto entre romanos e sabinos. E xa temos a cidade totalmente formada. Cando? A data tradicional é o 753 antes de Cristo.

UNHA LENDA DE MOUROS

"Encima da pila (refírese a unha pila megalítica emprazada nun lugar alto perto da aldea de Francelos, pertencente ao termo municipal e parroquia de Ribadavia) púñase ás veces unha moura que peiteaba os seus cabelos cun pente de ouro. Eran moitos os que de lonxe a viran, pero ninguén se achegou a ela polo temor que inspiran as cousas que non son do noso mundo. Pero un día, un mozo máis valente que os demais se achegou até alí, e entablou conversación coa moura, quen lle contou que tanto ela como un grande tesouro que lle pertencía estaban encantados, e que se el quería axudarlle viñera unha noite que determinarían, e que se lle presentaría en figura de serpe cun caravel na boca, e que el, que estaba demostrando grande valor polo simple feito de manter aquela conversación, non tería que facer outra cousa que deixarse abrazar polo reptil e retirar cos seus beizos o caravel que a serpe levaría na boca. Foi o mozo á pila onde a moura soia peitearse na noite que sinalaron; apareceu o reptil co caravel na boca, tal e como llo anunciaran, avanzou até el, envolveuno nos seus aneis e presentoulle, perto dos seus beizos a flor para que el lla arrebatara, pero o mozo, ao verse naquela situación, sobrecollido de medo ou de asco, soltouse violentamente da serpe, que caeu morta, e no mesmo instante o monte no que estaban tremeu cun ruido enorme, e fíxose chao como está hoxe, e como recordo de tal suceso inda se chama a aquel sitio Chao da Moura".

Lenda referida por Florentino Cuevillas

EMPEZAMOS NOVO CURSO....

....e ímolo facer traendo a este blog novos recursos, como, por exemplo, este video referente ao megalitismo, xa que temos alumnado novo no módulo III que descoñecía este fenómeno de finais do Neolítico e comezo da Idade dos Metais:

A SEMANA TRÁXICA DE BARCELONA (1909)

Estes días andamos a voltas cun tema novo, nesta ocasión da Historia de España. O tema 14 fala de tempos de confrontación, desde a chegada de Alfonso XIII á súa maioría de idade até a Guerra civil de 1936-1939.

Tomo desta interesante páxina http://www.vadehistoria.com a seguinte información sobre os acontecementos que se sucederon no verán de 1909 en Barcelona, moi relacionados coa aventura colonial africana.

A SEMANA TRÁXICA.

Como xa é sabido a España asignóuselle a zona norte de Marrocos para establecer o seu protectorado. Ao mesmo tempo que os países europeos fundamentaban unha política colonial, formáronse unha serie de movementos políticos anticolonialistas, na maioría dos casos de orixe marxista. Eles foron os que se opuxeron firmemente contra a guerra de Marrocos española e, en xeral, contra o militarismo que se afianzaba neses momentos en Europa.

A partir da Conferencia de Alxeciras de 1906, celebrada entre España e Francia e onde, entre outras cousas, recoñecíase o sur de Marrocos como área de influencia francesa, en tanto que España ocuparía a zona ao norte da cordilleira do Rif, os partidos socialistas español e francés radicalizaron as súas posturas, celebrando en ambos países mítines multitudinarios que denunciaban a intervención que Francia e España estaban dispostas a cometer en Marrocos. Será a vangarda proletaria española a primeira en criticar a guerra de Marruecos.

O punto máis álxido de todas estas protestas tivo lugar entre xullo e agosto de 1909. Cataluña, e especialmente a cidade de Barcelona, como o núcleo máis importante de industrialización de España, contaba cun forte e organizado movemento obreiro. O anarquismo ten unha forte implantación en todo o territorio en contra do que sucedía no resto do Estado, onde o sindicalismo de raíces socialistas marxistas era amplamente maioritario.

Á tradición reivindicativa do proletariado catalán isto hai que unirlle, como outras características básicas, o anticlericalismo como síntoma do desprezo que as clases proletarias tiñan cara a unha Igrexa que fora puntal de protección das clases máis favorecidas, o federalismo antiestatal republicano e a ideoloxía antiautoritaria tan arraigada na sociedade catalá, ademais, como non, das reivindicacións nacionalistas. Este era, xa que logo, o caldo de cultivo que se podía atopar en Cataluña pouco antes que estalase a Semana Tráxica. Tan só faltaba un reactivo, un reactivo que estaba a piques de xurdir.

 A chamada de "Reservistas", na súa maioría traballadores e pais de familia, a filas polo goberno de Maura ante o cariz que estaban tomando os acontecementos en Marrocos, propiciou que en España se preparare unha folga xeral para o 2 de agosto, que en Cataluña se adiantou ao 26 de xullo polo chamamento da organización cuasi anarquista de Solidaridad Obrera, e que tivo un amplo seguimento. O ministro de Gobernación do gabinete presidido por Maura, recorreu ao Exército para acabar coa folga, pese á oposición do gobernador civil.

O goberno decretou así mesmo e torpemente o estado de guerra. Ao día seguinte, as primeiras noticias  que daban conta do chamado "Desastre do Barranco do Lobo", preto da poboación de Melilla, desencadearon unha auténtica insurrección cidadá, cuxo momento culminante foi o día 28 de xullo. Os manifestantes levantáronse contra unha monarquía e un goberno que enviaba aos pobres de España á defender as concesións mineiras de Marrocos, a defender os dereitos dos ricos. Estalaba así a chamada Semana Tráxica para algúns ou Semana Gloriosa para outros (esta denominación foi acuñada por Pablo Igresias). O foco máis importante foi a cidade de Barcelona, prácticamente desprovista de tropas e onde a policía mostrábase claramente ineficaz desde longo tempo atrás, máis de medio centenar de edificios, moitos deles relixiosos, foron asaltados cando non incendiados e produciuse un centenar de mortos polos combates nas rúas contra as forzas da orde. Finalmente o 31 de xullo, e non sen problemas, Barcelona e o seu cinto industrial quedaron totalmente illados do resto da península, o goberno desbaratou a insurrección nas principais localidades afectadas e, a primeiros do mes seguinte, devolveu a calma a todo o territorio sublevado á vez que despregaba, como era de prever, unha contundente represión.

A liquidación dos sucesos quedou baixo xurisdición militar, e a falta de previsión á hora de controlar aos tribunais militares e os seus excesos á hora de xulgar os feitos colocou ao partido conservador de Maura entre as cordas.

Todos estes acontecementos, sumados ao que estaba pasando na impopular guerra de África motivaron que moita da sociedade intelectual española se decantara, como non, en dous bandos.

A procura de responsabilidades polo acontecido en Barcelona dirixiuse tanto ao nacionalismo catalán como ao republicanismo anticlerical de Alejandro Lerroux, quen, de feito e para ser certos, negouse firmemente a prestar o seu apoio á instauración da forma de goberno republicana que apoiaban algúns dos sublevados. Se certamente se queimaron igrexas foi porque o pobo asimilaba e estaba cansado de ver como constantemente as altas -e ata nalgunhas ocasións, as baixas- xerarquías desa institución se decantaban sempre no apoio das clases privilexiadas. En 1909 a Igrexa era a máis firme valedora da burguesía.

A Semana Tráxica concluíu saldándose con máis dun milleiro de arrestados e 17 condeados a morte, 5 dos cales foron finalmente executados. Entre estes atopábase o pedagogo de ideoloxía anarquista Francesc Ferrer i Guàrdia, fundador da Escola Moderna e detido sen ningún tipo de proba, responsabilizado dos recentes feitos barceloneses da Semana Tráxica por un tribunal militar (ocorridos a finais de xullo e nos cales non participara) e fusilado o 13 de outubro dese ano na prisión militar barcelonesa do castelo de Montjuïc, malia a profunda campaña de solidariedade que se organizou en toda Europa, desde Budapest a Trafalgar Square . A súa inxusta e caprichosa morte, que debía ser un duro escarmento para todos aqueles que simpatizaran coas ideas anarquistas (tan arraigadas na Cidade Condal) converteulle en mártir da educación laica.
En Bruxelas (Bélgica) levantouse un monumento na súa memoria, moitos anos deberon transcorrer, por causas de todos coñecidas e que non necesitan explicación, para que se lle levantase outro na cidade de Barcelona. Houbo tenues palabras de protesta no Parlamento, como as de Melquiades Álvarez (2).

Pola súa banda, a presión exercida por algúns dirixentes do Partido Liberal en contra das decisións adoptadas polo goberno español a raíz dos acontecementos ocorridos en Barcelona, obrigou ao rei Alfonso XIII a retirar a confianza ao goberno conservador presidido por Maura e a entregarlla a Segismundo Moret. Segundo palabras de Raymond Carr: "Alfonso XIII viu que o partido Liberal tiña a súa utilidade: era unha válvula de seguridade para salvar ao trono da revolución, que a intransigencia de Maura ameazaba con producir antes que evitar" . A actitude que o partido conservador mantivera ante os sucesos da Semana Tráxica supuxo a radical ruptura do chamado "Pacto do Pardo", que servira desde 1885, ano da morte de Alfonso XII e rexencia de María Cristina e que nacera grazas ao consenso dos dous partidos políticos, liberal e conservador, coa pretensión de manter en pé o réxime.

ATOPADO UN SUBMARINO ALEMÁN NA COSTA GALEGA?

Se acababamos de saber nunha entrada anterior algo máis sobre a presenza de submarinos alemáns nas nosas costas durante a II Guerra Mundial, aquí tedes unha noticia sobre a presunta aparición dun pecio preto da ría de Vigo. Hai que suxire que se trata dun dos submarinos afundidos pola Mariña e Aviación aliadas...

DIARIO ABC - 31.03.2013

  Según testigos presenciales, una expedición de expertos y científicos civiles y militares a bordo del buque oceanográfico Ángeles Alvariño descubrió el pasado mes de agosto al sur de las islas Cíes un pecio histórico que «por su relieve y dimensiones» podría tratarse de un sumergible alemán de la Segunda Guerra Mundial. La noticia ha sido recibida, curiosamente, con enorme desdén. Las fuentes oficiales lo desmienten. A pesar de ello, el periodista Alberto Otero, autor de la exclusiva, se reafirma en su completa veracidad. En declaraciones a ABC, Otero reitera que, según fuentes conocedoras del hallazgo -entre ellas testigos presenciales de la travesía-, miembros del Instituto Hidrográfico de la Armada en Cádiz llevan meses analizando y procesando las imágenes sonar captadas durante los rastreos frente a la costa gallega a fin de averiguar la antigüedad del naufragio.

Presionado al respecto, Otero solamente reconoce un desliz que argumenta por la necesidad de proteger su exacta localización para evitar que sea esquilmado por piratas y cazatesoros. «En la noticia mencioné que el pecio se encuentra a 50 millas al sur de las islas Cíes, sumergido a más de 500 metros de profundidad, pero en realidad está en una zona mucho menos profunda, a unos 60 metros y más cerca de la costa… aunque no puedo revelar dónde exactamente. Las autoridades lo saben», agrega el periodista gallego, aficionado submarinista que entre sus logros incluye la localización de los restos del submarino español «General Mola», veterano de nuestra Guerra Civil, cerca de esas mismas islas de la ría de Vigo.

Otero afirma que el Ministerio de Defensa ha clasificado como «secreta» la misión bautizada como «Ofión» y en la que participan la Fundación Estatal para el Fomento del Mar (Fomar); la Real Academia del Mar; el departamento de Navegación de la Escuela Naval Militar de Marín; la Escuela Superior de Ingenieros Navales de Madrid; el Instituto Español de Oceanografía (IEO) y el Instituto Hidrográfico de la Armada en Cádiz, especializado en la interpretación de imágenes y datos subacuáticos. Al parecer, de acuerdo con las mismas fuentes, se prevé que entre septiembre y octubre se divulguen los resultados preliminares de la investigación sobre lo encontrado en aguas gallegas.

Rastreos confirmados

A partir de aquí todos son desmentidos. La Armada afirma que la «información es falsa». El estatal IEO lo define de bonito cuento de aventuras, un «guión de película tipo 007 que está bien pero en otro contexto», y el secretario general de Fomar, Enrique Lechuga, marino ya retirado, declara sin rodeos que es «incierto. No se ha encontrado nada». Sin embargo, en todos estos desmentidos hay algo que no cuadra del todo. El Ministerio de Defensa no se atreve a desmentir la existencia de «Ofión», proyecto supuestamente clasificado como secreto cuyo objetivo es la localización de galeones o embarcaciones hundidas en aguas profundas; Fomar habla de que la participación de la Armada «no es oficial porque no pertenece al convenio», y el Hidrográfico de Cádiz mantiene silencio sobre la interpretación de los datos obtenidos por el buque oceanográfico Ángeles Alvariño en las rías gallegas.

Por si fuera poco, todos coinciden en que el barco, especialmente dotado con radares y equipos para identificar cualquier objeto en las profundidades marinas, navegó por esas aguas y en esas fechas próximas a las que menciona Otero, quien obtuvo las rutas de los rastreos de fuentes oficiales portuarias. Aun así, se mantienen las discrepancias. El supuesto descubrimiento se habría obtenido durante tres días de navegación que el buque oceanográfico realizó los días 2, 3 y 10 agosto por la ría de Vigo, cerca de las islas Cíes, aprovechando un viaje de pruebas, ya que todavía no había sido entregada oficialmente al IEO. Según Otero, embarcaron dos militares uniformados que, como enigmáticos invitados, permanecieron encerrados en una sala donde se visionan las imágenes captadas por los equipos de rastreo subacuático, y desde la que daban ordenes al puente de mando de las rutas que debían seguirse. El barco se paró en varias ocasiones: una a 20 millas al oeste de Cíes y otra en la bocana sur de la ría de Vigo, entre las Cíes y Baiona. El día 10 volvió a zarpar rumbo suroeste y en un punto situado a 50 millas de estas últimas islas el sonar captó una serie de imágenes sorprendentes: donde la documentación militar apuntaba la posible existencia del pecio del legendario galeón del siglo XVIII Santo Cristo de Maracaibo, ahora las imágenes dibujaban lo que parecía ser un submarino nazi.

Juan Acosta Yepes, jefe del área del Medio Marino del Instituto Español de Oceanografía, asegura que el Alvariño no realizó ninguna prueba de ecosondas ni equipos acústicos los días mencionados (2, 3 y 10 de agosto) porque se encontraba «pertrechándose» en los Astilleros Armón -donde había sido construido-. Sin embargo, asegura que los días 27, 28, 29 y 30 de agosto (hasta las 20.30 horas) se llevó a cabo una campaña de pruebas de equipos acústicos (ecosondas multihaz, sistema sísmico y sonar de barrido lateral), tanto dentro de la ría como en el margen externo, con «la misión principal» -son sus palabras exactas- de comprobar el correcto funcionamiento de los nuevos sistemas. Para ello, embarcaron dos técnicos de la empresa fabricante noruega Simrad que dirigieron las pruebas a diferentes profundidades. Al mismo tiempo, reconoció que se «aprovechó» el viaje para realizar pruebas en unas áreas de la plataforma continental, de 20 a 200 metros de profundidad, en las que, mediante estudios teóricos realizados por Fomar, pudiera encontrarse el galeón Santo Cristo de Maracaibo. Con este objeto, se embarcaron algunos invitados, como Enrique Lechuga, y «miembros de la Armada, interesados en este tema».

Si queremos creer a los que sostienen que se habría localizado un sumergible nazi, lo más previsible es que se tratase del U-566, que nada más zarpar de Francia hacia el Mediterráneo en su decimoquinta patrulla, fue avistado el 24 de octubre de 1943 por un bombardero británico Wellington que lanzó seis cargas que le causaron importantes averías que le impidieron sumergirse. Su capitán, Hans Hornkohl, ordenó barrenarlo y la tripulación saltó a varias balsas neumáticas. Posteriormente, los 49 oficiales y marineros fueron rescatados por el pesquero Fina que, irónicamente, los trasladó a Vigo donde fueron entregados al cónsul alemán que, inmediatamente, gestionó su regreso a Francia. Oficialmente, el U-566 se hundió a 41º12’N - 09º 31’W, Quizá pronto sabremos si esta información es exacta o no.

NAZIS NA RÍA DE VIGO

Vigo foi durante a Segunda Guerra Mundial unha gran base de submarinos alemáns, vital para as súas operacións no Atlántico e como escala cara ao Mediterráneo. Centos de "U-Boot", os temibles sumerxibles que acosaron á flota mercante aliada, recalaron na Ría, onde se abastecían de combustible no buque tanqueiro Bessel, desembarcaban os feridos e dábase descanso ás tripulacións en refuxios secretos na cidade e na veciña Redondela. Así o confirman novos datos xurdidos da publicación pola Mariña de Estados Unidos dos interrogatorios realizados entre 1942 e 1944 aos supervivientes de medio centenar de submarinos nazis, afundidos durante a contenda. Nos seus relatos, os mariños alemáns citan a Vigo como un porto habitual de escala. Foi por iso que a RAF e a Forza Aérea de Estados Unidos chegaron a facer constantes patrullas aéreas fóra das Cíes, e destacáronse fronte a Vigo fragatas como a Wanderer ou a corbeta HMS Walflower, coa misión de acosar ás "mandas de lobos", como gustaba de chamar á súa frota de submarinos o seu máximo responsable, o almirante Doenitz.

Froito desas patrullas, tres submarinos –o U-506, o U-134 e o U-523- foron afundidos fronte ás Cíes en 1943, mentres que un cuarto, o U-760, houbo de refuxiarse en Vigo con serios danos tras un ataque e, finalmente, trasladado a Ferrol, sendo retirado da contenda e desguazado en 1945.

Os interrogatorios da Mariña de Estados Unidos ofrecen información en primeira persoa. O capitán do U-172, Hermann Hoffmann, relata cómo abasteceu ao seu buque en Vigo na súa última misión, antes de ser afundido o 13 de decembro de 1943 no medio do Atlántico, tras 27 horas de loita contra un avión estadounidense. Trece tripulantes morreron e os 46 sobrevivintes foron interrogados ata obter un completo informe de 80 folios. Nel, Hoffmann detalla que encheu dentro de Ría, co tanqueiro Bessel e cómo patrullou fronte ás Cíes "mergullado de día e emerxido de noite, para evitar os radares inimigos, un avión de patrulla que sobrevoaba a zona, e ser descubertos polos barcos pesqueiros locais".

Silencio informativo.

Os vigueses vivían alleos ás actividades das "mandas de lobos" do III Reich na súa costa. FARO DE VIGO, que informaba sobre afastadas batallas en Xapón, Italia ou a fronte rusa, non recolle nin unha liña sobre os ataques de submarinos a escasas millas das Cíes. Nin sequera é noticia cando, o 8 de setembro de 1943, entra na Ría penosamente o U-760, logo de ser atacado por un avión británico "Wellington" no cabo Fisterra. E iso que este submarino pasa emerxido fronte a Bouzas, onde ese día se celebraba unha populosa regata de traíñas. O U-760 permanecerá 24 horas amarrado á Estación Marítima, intentando a súa reparación. Pero este é o prazo máximo legal de estancia dun buque de guerra nun porto neutral, co que as autoridades non teñen outro remedio que levalo a Ferrol, onde estará ata o seu traslado ao Reino Unido en 1945, para ser afundido xunto a outros centos de "U-boots" na operación "Deadlight". O caso do U-760 é silenciado, mentres se mantén un absoluto segredo sobre as operacións constantes dos submarinos en Vigo. Na película "Das Boot" ["O Submarino"], dirixida por Wolfgang Petersen, retrátase a vida a bordo do submarino U-96. O filme está baseado nun libro escrito polo xornalista de guerra Lothar-Günther Buchheim quen, efectivamente, viaxou a bordo do sumerxible. Tanto no libro como na película relátase a escala que a nave fai en Vigo para encher co Bessel antes de dirixirse á súa misión principal: bloquear o Estreito de Xibraltar.

Refuxios nazis.

A ficción cinematográfica retrata o que foi a realidade da II Guerra Mundial. Aínda que Vigo non era unha base oficial dos submarinos, como o foron os portos franceses de Brest, Saint Nazaire ou A Rochelle, si era unha escala vital para as operacións máis aló da Canle da Mancha. Mentres os medios de comunicación e o Goberno silenciaban esta colaboración co Reich, en Vigo sabíase ben que facían os sumerxibles. Os capitáns e militares de alto rango descansaban nun pazo situado ás beiras do río Verdugo. Así mesmo, o Colexio Alemán, situado na actual rúa Pi e Margall, era un auténtico refuxio nazi, que ocultaba a militares, espías e tripulantes de submarinos no seu tránsito pola cidade. Tal foi a implicación desta escola co III Reich que, en 1945, foi confiscada polos Estados Unidos, dentro do convenio de indemnizacións trala guerra. Washington vendeuno logo ao goberno español -como os outros colexios alemáns de Cádiz, Madrid ou Alacante- e, á súa vez, foi revendido aos alemáns. Xunto aos simpatizantes de Hitler -que eran maioría en Vigo, seguindo as consignas do Réxime de Franco-, convivían tamén colaboradores dos aliados, entre os que a familia de consignatarios Durán eran os máis destacados.

Este sector anglófilo non dubidaba en pasar a Londres información sobre os movementos de submarinos, que eran atacados en canto abandonaban a Ría. 1943 foi o ano de actividade máis intensa para os "U-boot".

As múltiples baixas foron mermando a frota de Doenitz ata quedar fóra de servizo ao final da contenda. Pero, durante boa parte da II Guerra Mundial, a ría de Vigo foi o acubillo das "mandas de lobos".

Tres afundidos fronte a Cíes e a aventura do "U-760".

Tres submarinos alemáns foron afundidos polas forzas aliadas en combates fronte ás Cíes no ano 1943. O primeiro foi o U-506, que ás 15.50 horas do 12 de xullo recibiu o impacto de sete cargas de profundidade lanzadas por un avión norteamericano B-24 "Liberator". Houbo 48 mortos e só seis sobrevivintes. A Royal Air Force británica afundiu un mes máis tarde, o 24 de agosto, o U-134 fronte á Ría de Vigo. Ao día seguinte, o 25 de agosto, a corbeta HMS Walflower e a fragata HMS Wanderer logran afundir o U-523 ao Oeste das Cíes. Finalmente, houbo un submarino que se salvou dos ataques. Foi o U-760, cuxa historia vimos de relatar unas liñas máis arriba. Os pecios dos tres submarinos afundidos están localizados por coordenadas exactas.

ALGUNHAS XERALIDADES SOBRE OS FASCISMOS

Nesta presentación tomaremos contacto cos aspectos que distinguen os "fascismos" como réximes totalitarios que tiveron un gran desenvolvemento no período de entreguerras e, no caso español, até tempos ben recentes baixo a figura do FRANQUISMO.

Fascismos from magdalenagarcia

O NAZISMO

Entre os anos 30 e 1945, Europa viviu unha tolemia sanguinaria da man do NAZISMO, sistema totalitario que se implantou nunha Alemaña resentida e con afán de revanchismo tras o ominoso Tratado de Versalles que puxera fin á I Guerra Mundial. O seu protagonista foi Adolf Hitler, quen, a través dos seus encendidos discursos xenófobos e racistas, as teorías do panxermanismo e o espazo vital e mais unha continuada táctica de eliminación dos opositores, acabaría por conquistar o poder de Alemania, convertíndose no FÜHRER, o líder supremo que tentaría crear o Terceiro Reich dos Mil Anos.

OS CAMPOS DE EXTERMINIO NAZIS

Hoxe achégovos esta presentación que tomamos prestada do blog dunha compañeira de docencia, Magdalena Garcia. Tomaremos contacto coa planificación que os xerarcas nazis levaron a cabo para eliminar os opositores políticos e os individuos pertencentes a aquelas razas consideradas inferiores. Froito da barbarie nazi, moitos millóns de persoas sufriron a persecución e o internamento nestes campos: comunistas, discapacitados, xitanos... e, sobre todo, xudeus. Seis millóns destes últimos foron exterminados no que se coñece como a "Shoah" ou "Holocausto"

Campos de concentración from magdalenagarcia

ESTAMOS DE VACACIÓNS

Pasadas por auga, si, pero descansando duns días duros e recargando as pilas para á volta continuar con este convulso século XX.

UNHA LIÑA DO TEMPO

Hoxe presentámosvos un recurso chamado LIÑA DO TEMPO, no que aparecen por orde cronolóxica os principais acontecementos que tratamos no TEMA 13.

O TEMA 13 A TRAVÉS DO CINE

Como xa sabedes este tema 13 do módulo IV da ESA versa sobre o intenso periodo histórico que vai desde o último terzo do s. XIX ata a Segunda Guerra Mundial. A época dos imperialismos, a I Guerra Mundial, a Revolución Rusa, o Crack de 1929, a II Guerra Mundial ou os totalitarismos, teñen un gran tratamento no mundo do cine chamado "histórico" no sentido máis amplo do termo e nos xéneros de "aventuras" e "bélico". Nesta presentación ofrecémosvos unha escolma de peliculas interesantes sobre as que traballar na aula os contidos que imos desenvolver.

 

 

Conflitos do século xx e cine from 30an236

CINE E PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL II

Nos anos previos á Primeira Guerra Mundial, tamén chamada A GRANDE GUERRA (pois quen a viviron coidaban que non habería outra peor) o mundo viviu a época da PAZ ARMADA, onde as grandes potencias, ademáis de iniciaren unha carreira armamentista, fomentaban desde os medios de comunicación e as escolas os sentimentos patrióticos e belicistas.

Nesta escea de Sen novidade na Fronte Occidental o protagonista, Paul, acude á escola onde en 1914 o seu profesor o convencera para defender "á patria alemá". Observa, con decepción e noxo, como aquel repite o mesmo discurso perante uns adolescentes que pronto se convertirán en nova carne de canón para as trincheiras....

CINE E PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL I

Nesta película, ALL QUIET ON THE WESTERN FRONT (Sen novidade na fronte occidental), baseada na novela homónima de Erich Maria Remarque, faise un alegato antibelicista, polo que estivo prohibida a súa exhibición nos cinemas dos anos 30. Aqui temos unha escea onde os soldados alemáns, entre os que se inclúe PAUL, o protagonista, cuestiónanse sobre o sentido da guerra e os posibles benificiarios dela.

PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL

Imos tomar contacto coa Primeira Guerra Mundial, neste período de conflitos que constituiu a primeira metade do século XX. Paréceme interesante que lle botedes unha ollada a esta páxina web, onde tedes un bo esquema e o seu posterior desenvolvemento.

PRESENTÁMONOS

Benvid@s a este blog do IES Armando Cotarelo Valledor de Vilagarcía de Arousa. Baixo este título ambiguo, trataremos o currículo e recursos para a aprendizaxe da Xeografía e Historia no Ámbito Social da ESA (Educación Secundaria de Persoas Adultas) así como o Bacharelato de Adultos. Coa finalidade de que sirva para un maior aproveitamento do noso alumnado, pouco a pouco iremos fornecendo de material que poida resultar do seu interese